Nghề làm đường phên truyền thống của gia đình chị Hà Thị Lâm (huyện Hạ Lang)

Đến xã Vinh Quý, huyện Hạ Lang vào một ngày giáp Tết, mùi thơm của mật mía đang độ chín như có sức hút vô hình dẫn tôi đến nhà của chị Hà Thị Lâm. Tới đây, cái lạnh như tan biến vì chảo mật mía đường đang sôi phả ra mùi thơm rất tự nhiên của mật mía. Chị Hà Thị Lâm cho biết: “Đây là nghề truyền thống ông bà để lại, có những nơi làm quanh năm, còn gia đình tôi dịp gần Tết mới làm nhiều. Thu nhập bình quân mỗi năm khoảng 50 triệu đồng.”

Trước đây, khi chưa có máy móc hiện đại thì nhiều hộ phải dùng chung một cỗ máy ép mía được kéo bằng sức trâu rất vất vả và mất nhiều thời gian. Ngày nay, công đoạn ép mía đều dùng bằng máy, nước mía được ép sẽ chảy theo máng tre xuống thẳng chảo trên lò đang đun nóng. Sau khi sôi, váng bẩn sẽ được vớt ra ngoài để lọc lấy tinh chất đường, lúc này, mùi thơm mật mía sẽ theo gió tỏa đi khắp nơi tạo nên một không khí rất đặc trưng của vùng có nghề truyền thống làm đường phên. Sau khi đun chừng vài giờ đồng hồ, mật mía đã quánh đặc sẽ được đưa vào máy khuấy đều. Khi mật mía chuyển sang màu nâu sẫm được đổ ra những chiếc khuôn để khoảng hai giờ đồng hồ, ta sẽ thu được đường phên đông cứng. Đường phên được cắt thành từng miếng nhỏ với trọng lượng khoảng1kg.

Vào dịp tết Nguyên đán, bà con dân tộc Tày, Nùng ở Cao Bằng có phong tục làm bánh khảo, bánh chè lam, bánh gio, bánh khẩu sli… để dâng cúng lên ông bà, tổ tiên. Và những miếng đường phên ngọt ngào để làm nguyên liệu bánh Tết càng không thể thiếu được. Có dịp đến với mảnh đất Cao Bằng, du khách hãy mua đường phên Hạ Lang hay những món bánh truyền thống làm quà để cảm nhận vị Tết của miền sơn cước.

Văn Tiệp