Theo ông Lý Văn Diệu, Trưởng xóm Nà Vị cho biết: Làng Nà Vị hiện có 102 hộ dân với 416 nhân khẩu, chủ yếu là người Tày. Các ngôi nhà cổ trong làng được xây dựng theo kiến trúc độc đáo, cụ thể: tường nhà được xây bằng những phiến đá lớn kiên cố, mái lợp ngói âm dương truyền thống, hệ thống cột, kèo và cửa được sử dụng bằng chất liệu gỗ. Hiện nay, trong làng có 60 ngôi nhà vẫn giữ được nét kiến trúc cổ đặc trưng. Điều này thể hiện sự bền bỉ và khả năng bảo tồn văn hóa đáng kinh ngạc của người dân nơi đây.

Kiến trúc độc đáo của ngôi nhà đá cổ ở làng Nà Vị.

Các ngôi nhà đá cổ ở Nà Vị không chỉ là nơi ở, mà còn là những minh chứng sống động cho lịch sử và văn hóa của cộng đồng người Tày. Những ngôi nhà này đã đứng vững trước thử thách của thời gian, với tuổi thọ trung bình hơn 100 năm, thậm chí có ngôi nhà đã tồn tại đến 150 năm. Bên trong những bức tường đá kiên cố là những gia đình với 3-4 thế hệ cùng chung sống, tạo nên một không khí đầm ấm và gắn kết.

Bếp lửa - nơi giữ hơi ấm trong mỗi gia đình người Tày.

Những ngôi nhà đá ở Nà Vị được xây dựng từ các phiến đá lớn, xếp chồng lên nhau một cách khéo léo. Kỹ thuật xây dựng này thể hiện công phu và phản ánh trí tuệ của người Tày. Mái nhà được lợp bằng ngói âm dương tạo nên vẻ đẹp mộc mạc, giản dị nhưng không kém phần kiên cố và bền vững.

Điều làm nên sự quyến rũ của làng đá cổ không chỉ nằm ở kiến trúc độc đáo mà còn ở cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp cũng như giá trị văn hóa bản địa. Nhìn từ xa, Nà Vị nằm nép mình dưới chân núi Phja Cao, bao quanh làng là những rặng tre xanh mướt và đồng lúa mênh mông, không xa là dòng sông Quây Sơn trong xanh, êm đềm khiến nơi đây hiện ra như một bức tranh thiên nhiên thơ mộng. Bước vào làng sẽ bắt gặp hình ảnh người dân bản địa trong sắc áo chàm truyền thống hăng hái tham gia lao động sản xuất, nghe tiếng ngân nga của điệu hát Then, đàn Tính, như càng tôn vinh nét đẹp văn hóa của con người và mảnh đất nơi đây.

Nét đẹp của thiếu nữ Tày trong hoạt động sinh hoạt đời thường ở Nà Vị.

Làn điệu hát Then, đàn Tính ngọt ngào sâu lắng của thiếu nữ Tày.

Làng đá cổ Nà Vị là một di sản vô giá của người Tày, là niềm tự hào của người dân Cao Bằng. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của ngôi làng không chỉ có ý nghĩa lịch sử, văn hóa mà còn góp phần thúc đẩy du lịch, mang lại cơ hội phát triển kinh tế cho cộng đồng địa phương.

Hãy một lần đặt chân đến Nà Vị để cảm nhận vẻ đẹp của một ngôi làng cổ kính, lắng nghe điệu Then, tiếng Tính cũng như những câu chuyện lịch sử từ những bức tường đá trăm năm tuổi và thấy được sự kiên cường, sáng tạo của người dân nơi đây.

Tác giả bài viết: Hoài Niệm