Theo chị Bàn Thị Liên - Bí thư Chi bộ xóm Hoài Khao chia sẻ: Bánh chưng lưng gù là món bánh được dùng để cúng và mang biếu trong dịp Tết của người Dao Tiền. Bánh tượng trưng cho sự no ấm, đầy đủ của mỗi gia đình. Những chiếc bánh có hình “gù” đẹp, thơm và ngon còn thể hiện sự khéo léo của đôi tay người phụ nữ Dao. Do vậy, ngay từ khi còn nhỏ, các thiếu nữ Dao đã được các bà, các mẹ dạy cách gói bánh chưng.

Các nguyên liệu và cách sơ chế nguyên liệu để làm bánh chưng lưng gù cũng tương tự như bánh chưng vuông truyền thống, cụ thể: nguyên liệu để làm bánh gồm: lá dong, gạo nếp, đỗ xanh và thịt lợn; cách sơ chế nguyên liệu cũng gồm các công đoạn như: rửa lá rồi đem lá đi phơi khô, vo gạo nếp nương để ráo nước, đồ đỗ xanh chín nhừ và tẩm ướp thịt lợn đen theo đúng hương vị của đồng bào Dao Tiền tại miền Non nước Cao Bằng.

Mặc dù giống nhau về phần nguyên liệu nhưng hai loại bánh này lại có đặc trưng khác nhau về hương vị, kích thước và hình dạng. Cụ thể chiếc bánh lưng gù có hương vị thơm, ngon, ngậy của thịt lợn đen mang phong vị rất riêng của ẩm thực vùng cao; hình dáng và kích thước có hình “lưng gù” dài và thon nhỏ khác biệt so với chiếc bánh vuông.

Cách gói bánh cũng khá đơn giản, nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo để những chiếc bánh có hình khối ưng ý. Đầu tiên, người gói phải gấp 2 mép lá dong lại với nhau tạo thành đường cong (gù) cho chiếc bánh. Công đoạn này cũng giống như cách gói bánh tẻ. Sau khi tạo dáng cho phần lá thì cho gạo, đỗ và thịt vào. Sau đó, người gói gập lá tạo dạng lưng gù thon dài và lấy lạt buộc chắc lại để cố định cái bánh. Bánh sau khi gói xong thì được xếp vào nồi và ninh nhừ trong 8 tiếng.

Phần nhân của bánh chưng lưng gù cũng tương tự như bánh chưng truyền thống

Sự khéo léo của những người phụ nữ trong công đoạn gói bánh

Những chiếc bánh chưng lưng gù được xếp ngay ngắn vào nồi để luộc

Những người phụ nữ ngồi quây quần bên bếp lửa chờ bánh chín

Thời gian luộc bánh cũng là lúc những người phụ nữ Dao Tiền ngồi quây quần bên bếp lửa trò chuyện, hoặc hát Páo Dung. Với mong muốn, họ sẽ cùng nhau đón một năm mới bình an, đầy đủ và no ấm.

Những chiếc bánh chín nhừ được vớt ra mang theo không khí Tết ngập tràn

Bánh chưng lừng gù cũng là món không thể thiếu trong lễ cúng và mâm cỗ đầu xuân của đồng bào Dao Tiền.

 Tác giả bài viết: Hoài Niệm